Chủ tịch Hội cổ vật Hải Phòng Phạm Hiệp (bên trái) bên chiếc đỉnh tam khí triều Nguyễn.

“Quý vật tầm quý nhân”

Trong số hàng trăm cổ vật các loại thuộc bộ sưu tập cá nhân được trưng bày tại khách sạn Classic Hoàng Long, chiếc đỉnh tam khí (được đúc từ đồng- vàng- bạc) có từ thế kỷ 19 dưới triều Nguyễn, được ông Phạm Hiệp, Chủ tịch Hội cổ vật thành phố, nâng niu, trân trọng nhất. Để có được cổ vật này, ông Hiệp bỏ ra rất nhiều công sức tìm kiếm trong nhiều năm. Cũng mất nhiều thời gian và phải có cơ duyên, chiếc đỉnh tam khí và đôi thống thời nhà Thanh (Trung Quốc) mới có trong bộ sưu tập này. Ông Phạm Hiệp kể lại: Những báu vật này vốn nằm trong bộ sưu tập cá nhân của một vị thầy thuốc dưới thời Pháp, khi mất, để lại cho con trai cũng là người đam mê sưu tầm đồ cổ. Người con trai trưng bày trong tủ của gia đình hàng chục năm, ai hỏi mua cũng không bán. Ông Hiệp nhiều lần ngỏ ý muốn mua, nhưng đều nhận được câu trả lời giống nhau, đồ gia bảo, giá bao nhiêu cũng không bán. Sau, do điều kiện gia đình và cảm mến tấm lòng, anh ta đồng ý bán cho ông Hiệp với điều kiện không được bán lại cho người khác để thỉnh thoảng, anh ta ghé thăm nơi trưng bày ngắm cho đỡ nhớ.

Ngoài những cổ vật hiếm, quý giá kể trên, trong bộ sưu tập còn có rất nhiều cổ vật thuộc các niên đại khác nhau, từ hàng nghìn năm tuổi đến vài trăm năm tuổi, cả nguyên vẹn lẫn những mảnh vỡ. Đối với ông Hiệp, mỗi cổ vật là một câu chuyện lịch sử, văn hóa mà các thế hệ đi trước “kể lại” cho đời sau. Mỗi người sưu tập cổ vật có “gu” khác nhau. Người “cổ ngoạn”- thích cổ vật có niên đại càng lâu, càng tốt. Người lại “hảo ngoạn”- cổ vật càng đẹp, nhìn càng “đã mắt”. Người lại thích đồ thờ tự, tượng Phật… Giới sưu tầm có câu: “Nhất dáng, nhì nguyên, tam niên, tứ dụng”, ngoài hình dáng bên ngoài đẹp, còn nguyên vẹn, niên đại lâu, thì cổ vật trước kia được ai sử dụng và sử dụng vào việc gì cũng làm tăng giá trị của chúng. Theo ông Hiệp, chơi chim cảnh, cá cảnh là để dưỡng tâm, chơi cây cảnh thiên về dưỡng trí, còn chơi đồ cổ là để dưỡng thần. Lưu giữ những cổ vật có niên đại hàng trăm, hàng nghìn năm, nếu thần sắc không tốt,  không gian không đủ rộng sẽ phần nào bị ảnh hưởng. Vì thế, thú sưu tầm cổ vật cũng là một cách để con người tự rèn luyện mình.

Tự hào cổ vật đất Cảng

Ông Nguyễn Bá Thanh Long, Phó chủ tịch thường trực Hội cổ vật thành phố, cho biết: So với nhiều địa phương khác trên toàn quốc, Hải Phòng là nơi xuất hiện nhiều loại cổ vật thuộc các niên đại khác nhau. Yếu tố cảng biển góp phần làm lượng cổ vật phong phú. Bên cạnh đó, nơi đây có cộng đồng người Hoa và người Pháp sinh sống khá đông, lâu đời, sự giao lưu văn hóa Đông- Tây làm lượng cổ vật thêm đa dạng. Trong đó, có thể kể đến nhóm cổ vật đặc trưng như chuông Vân Bản, mộ thuyền ở Thủy Nguyên, cọc gỗ Bạch Đằng, cổ vật ở di chỉ Tràng Kênh (huyện Thủy Nguyên)… Cùng với sự đa dạng, phong phú sẵn có, những người đam mê sưu tầm cổ vật ở Hải Phòng dày công tìm kiếm cổ vật ở địa phương, quốc gia khác vào bộ sưu tập của mình, khiến lượng cổ vật có mặt trên đất Cảng tăng cả về số lượng và chất lượng. Trong đó, có nhiều cổ vật là quý hiếm.

Theo ông Long, trước đây, ở Hải Phòng nói riêng và toàn quốc nói chung, tình trạng “chảy máu cổ vật” ra nước ngoài diễn ra tràn lan. Tuy nhiên, thời gian gần đây, ít xảy ra tình trạng này bởi người chơi cổ vật trong và ngoài thành phố ngày càng có ý thức hơn trong việc lưu giữ, bảo tồn cổ vật nước nhà. Thực tế, giá nhiều cổ vật cùng loại được bán trong nước còn đắt hơn bán ở nước ngoài. Vì thế, nhiều cổ vật vốn bị thất lạc lâu nay tìm đường trở lại quê hương bản quán.

Bài và ảnh: Thái Phan